خواص عناب خشک و تازه: عناب خواص غذایی و درمانی متعددی دارد. در طب سنتی ایرانی از خواص عناب برای سرماخوردگی و تقویت کبد و معده سخن گفته شده است. عناب تازه سرشار از ویتامین ث و منبع خوبی برای تامین برخی از مواد معدنی مثل مس، آهن و پتاسیم است. عناب خشک (برای مثال عناب خشک چینی) ویتامین ث و مواد معدنی بسیار بیشتری دارد. در این مطلب، درباره خواص عناب تازه و خشک مواردی بیان و سپس جدول ارزش غذایی عناب تازه و خشک ارائه خواهدشد.
عناب چیست: آشنایی با درخت و میوه عناب
عناب را خرمای سرخ چینی نیز نامیده‌اند. در حال حاضر عناب در بسیاری از مناطق غرب آسیا و نیز در چین، کره و ژاپن، هم به‌صورت وحشی می‌روید و هم کشت می‌شود. عناب خشک مزه‌ای شبیه خرما دارد، بسیار انرژی‌زا و حاوی چندین نوع ویتامین و ماده معدنی است.
عناب درخت کوتاه یا متوسطی دارد و ارتفاع آن حدود ۵ تا ۷ متر است. درخت عناب سرشاخه‌های انبوه و تیغ‌داری است. درخت عناب در برابر خشکسالی مقاوم است و می‌تواند در خاک‌ها و زمین‌های نامساعد نیز دوام بیاورد.
عناب‌ها اندازه‌ها و شکل‌های مختلفی دارند که به نوع آن بستگی دارد. قطر هر میوه حدود ۳ تا ۶ سانتی‌متر است. میوهها ابتدا پوسته سبزی دارند اما به‌مرور و هر چه خشک‌تر می‌شوند رنگ‌شان به سرخ تیره تغییر می‌یابد و نهایتا رطوبتش کاهش یافته و مانند خرمای خشک چرکیده می‌شود. اما حتی عناب خشک نیز بسیار مغذی است و فواید فراوانی دارد. در بازار می‌توان هم عناب تازه و هم عناب خشک یافت. عسلی که (مثلا در بیرجند) از شکوفه‌های درخت عناب گرفته می‌شود، رنگ تیره‌ای دارد و به‌راحتی از عسل زرد که از شهد سایر گل‌ها گرفته می‌شود، قابل تشخیص است.
خواص عناب تازه و خشک در طب سنتی
از نظر طب سنتی ایران طبع عناب معتدل و کمی سرد است. عناب از نظر طب سنتی خواص متعددی دارد و البته مانند هر خوراکی دیگر نباید در مصرف آن افراط کرد وگرنه عوارضی در پی خواهدداشت (ماخذ: سایت طبایع).
فواید عناب برای کبد، سرماخوردگی، دستگاه گوارش و…
- عناب خواب‌آور، آرام‌بخش اعصاب و تقویت‌کننده مغز و حافظه است.
- عناب برای درمان سرماخوردگی و بیماری‌های ریوی مفید است.
- برای رفع یبوست و تقویت معده و سیستم ایمنی تجویز می‌شود.
- عناب برای تنظیم چربی، قند و فشار خون موثر است.
- طب سنتی ایرانی، عناب را چاق‌کننده و مقوی معده و کبد می‌داند.
- عناب برای مقابله با حساسیت‌های فصلی و خارش و کهیر و نیز برای جوان ماندن پوست مفید است.
برخی از عوارض عناب در صورت افراط در مصرف آن
- مصرف بیش از حد عناب، ویتامین K را در خون افزایش می‌دهد و نتیجتا خون را غلیظ می‌کند. لذا خوردن به افرادی که غلظت خون دارند توصیه نمی‌شود.
- عناب برای افراد سردمزاج، نفخ‌آور است. افراد سردمزاج می‌توانند عناب را با مویز بخورند.
- توصیه شده است افرادی که دچار نفخ مفرط، انگل‌های روده‌ای و خلط فراوان هستند پیش از مصرف عناب با پزشک مشورت کنند.
کوتاه درباره خواص عناب تازه و خشک
- عناب تازه و خشک هر دو به‌سبب ارزش غذایی‌شان نزد چینی‌ها اهمیت فراوانی دارند. عناب از آنتی‌اکسیدان‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی مختلفی برخوردار است که برای رشد و سلامتی انسان ضروری هستند.
- عناب تازه حاوی چندین نوع ویتامین است. در عوض، عناب خشک کالری و مواد معدنی بیشتری دارد.
- عناب حاوی موادی موسوم به تانیس است. طبق برخی مطالعات، تانیس‌ها ضدعفونت، ضدالتهاب و ضدخونریزی هستند و می‌توانند خونریزی غیرعادی را متوقف کنند.
- عناب تازه و خشک هر دو از منابع بسیار خوب برای تامین ویتامین ث هستند. صد گرم عناب تازه حدود ۶۹ میلی‌گرم ویتامین ث دارد که ۱۱۵ درصد یعنی بیش از میزان مصرف توصیه شده در روز است. ویتامین ث از آنتی‌اکسیدان‌‌های مهمی است رادیکال‌های آزاد مضر را از بدن انسان می‌زداید و نیز به بهبود زخم‌ها و بازسازی بافت‌های پیوندی مجروح کمک می‌کند.
- عناب خشک منبع بسیارخوبی از کلسیم و آهن است. آهن جزئی از هموگلوبین درون گلبول‌های قرمز خون است. کلسیم نیز ماده‌ای معدنی است که در ساخت استخوان‌ها و دندان‌ها نقش مهمی دارد. همچنین در کشش ماهیچه، جلوگیری از لخته شدن خون و انتقال پیام‌های عصبی نقشی حیاتی دارد.
- از دیگر خواص عناب تازه و خشک برخورداری آن‌ها از ویتامین‌های گروه ب است. عناب خشک منبع بسیار خوبی از پیریدوکسین (ویتامین ب ۶)، تیامین، نیاسین، اسید پانتوتنیک و ریبوفلاوین است. این ویتامین‌ها از عوال مهم در سوخت‌وساز چربی، پروتئین و کربوهیدرات‌ها هستند.
جدول ارزش غذایی و خواص عناب تازه و خشک
با مقایسه ارزش غذایی عناب می‌توان به خواص عناب تازه و خشک نیز پی برد. در این جدول، ارزش غذایی ۱۰۰ گرم عناب تازه خام و ۱۰۰ گرم عناب خشک چینی ارائه شده است.
| ارزش غذایی | عناب تازه | عناب خشک چینی |
| انرژی (کیلوکالری) | ۷۹ | ۲۸۱ |
| کربوهیدرات‌ها (گرم) | ۲۰.۵۳ | ۷۲.۵۲ |
| پروتئین (گرم) | ۱.۲ | ۴.۷۲ |
| چربی کل (گرم) | ۰.۲ | ۰.۵ |
| کلسترول (میلی‌گرم) | ۰ | ۰ |
| فیبر خوراکی (گرم) | – | ۶ |
| ویتامین‌ها | ||
| نیاسین (میلی‌گرم) | ۰.۹ | – |
| ب ۶ / پیریدوکسین (میلی‌گرم) | ۰.۰۸۱ | – |
| ب ۲ / ریبوفلاوین (میلی‌گرم) | ۰.۴ | – |
| ب ۱ / تیامین (میلی‌گرم) | ۰.۰۲ | – |
| ویتامین آ (میکروگرم) | ۲ (معاددل ۴۰ واحد) | – |
| ویتامین ث (میلی‌گرم) | ۶۹ | ۲۱۷.۶ |
| الکترولیت‌ها | ||
| سدیم (میلی‌گرم) | ۲۱ | ۵ |
| پتاسیم (میلی‌گرم) | ۲۵۰ | ۲۱۷ |
| مواد معدنی | ||
| کلسیم (میلی‌گرم) | ۲۱ | ۶۳ |
| مس (میلی‌گرم) | ۰.۰۷۳ | ۰.۲۳۳ |
| آهن (میلی‌گرم) | ۰.۴۸ | ۵.۰۹ |
| منیزیم (میلی‌گرم) | ۱۰ | – |
| منگنز (میلی‌گرم) | ۰.۰۸۴ | ۳۱.۰۶۷ |
| فسفر (میلی‌گرم) | ۲۳ | ۶۸ |
| روی (میلی‌گرم) | ۰.۰۵ | ۰.۳۹ |
همان‌گونه که ملاحظه می‌شود، حتی عناب تازه نیز به‌طور کلی ویتامین نسبتا اندکی دارد اما مواد معدنی آن فراوان است. ظاهرا عناب چینی خشک همان اندک ویتامین‌ها را نیز ندارد اما استثنائاً ویتامین ث آن چندین برابر بیشتر است. ضمنا مواد معدنی عناب خشک و کالری آن چندین برابر عناب تازه است.
خرید و نگهداری عناب تازه و خشک
عناب تازه پس از آن‌که چیده شد مانند مویز جلوی آفتاب پهن می‌شود تا پس از حدود ۳ هفته رطوبتش گرفته و نهایتا خشک شود. امروزه این‌کار را به‌شیوه صنعتی و با دستگاه‌های میوه خشک‌کن نیز انجام می‌دهند.
رنگ عناب تازه باید سبز روشن و خود میوه باید سفت باشد. رنگ عناب خشک قرمز مایل به قهوه‌ای است و مانند خرمای خشک پوسته چروکیده‌ای دارد.
عناب تازه را می‌توان ۳ تا ۴ روز در دمای اتاق نگه داشت اما در یخچال تا چند هفته تازه می‌ماند. عناب خشک اما بسیار مقاوم‌تر است و اگر در جای مناسب (خشک و تاریک) نگهداری شود چندین ماه سالم می‌ماند.
ماخذ تصویر ابتدای مقاله: Anabbartar.com
مطالب مشابه: خواص میوهها، سبزی‌ها و خوراکی‌ها